November Focus Week 3: Asteya (Mη κλοπή) & Aparigraha (Mη-κτητικότητα)
Αυτή την εβδομάδα θα εξερευνήσουμε 2 από τα yamas (ηθικούς κανόνες) που αναφέρονται στα yoga sutras του Patanjali.
H asteya που μεταφράζεται ως μη κλοπή και η aparigraha, η μη-συσσώρευση, μη-απληστία, μη-πλεονεξία. Και παρόλο που οι δύο αυτές αρχές είναι διαφορετικές συγχρόνως συνδέονται μεταξύ τους καθώς η μια οδηγεί στην άλλη.
Η asteya (μη κλοπή) είναι ίσως η σημαντικότερη αρχή για την ευημερία μιας κοινωνίας. Αν μπορούσαμε να την ακολουθήσουμε πιστά δεν θα υπήρχε φτώχεια, πόλεμοι και δυστυχία στον κόσμο, αντιθέτως θα ζούσαμε εν ειρήνη και αρμονία.
«Asteya-pratishthaayaam sarva-ratnopasthaanam». Yoga Sutras 2.37
«Όταν ο γιόγκι σταθεροποιηθεί στην αρχή της μη-κλοπής όλα τα υλικά αγαθά έρχονται ελεύθερα σε αυτόν» μας λέει η σούτρα, που σημαίνει πως αν ακολουθήσουμε την asteya σταθερά και σε κάθε περίπτωση ολόκληρη η ζωή μας μεταμορφώνεται καθώς επιτυγχάνουμε μια βαθειά νοητική ισορροπία όπου δεν χρειάζεται να ανησυχήσουμε ποτέ ξανά για τις υλικές μας ανάγκες καθώς αυτές παρέχονται ελεύθερα από το Σύμπαν. Αυτό μπορεί να φαντάζει μαγικό ή μυστικιστικό αλλά δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμπιστοσύνη και συντονισμός με την ροή και την αφθονία του Σύμπαντος.
Όταν αναφερόμαστε στην κλοπή συνήθως σκεφτόμαστε χρήματα, ρούχα, κοσμήματα και κάθε λογής υλικά αγαθά. Όμως όπως όλα τα yamas & niyamas έτσι και η μη-κλοπή έχει διάφορα επίπεδα, είναι σαν ένα κρεμμύδι που όσο το ξεφλουδίζουμε αποκαλύπτονται βαθύτερα στρώματα μέχρι να φτάσουμε στην καρδιά, στην ρίζα της κλοπής που βρίσκεται στο νου.
Ο λόγος που κλέβουμε είναι εξ αιτίας της λανθασμένης αντίληψης ότι υπάρχει έλλειψη αφθονίας στο Σύμπαν, ή ότι δεν υπάρχουν αρκετά για όλους ή δεν αξίζουμε αυτή την αφθονία ή δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε αφθονία για τον εαυτό μας.
Ας εξετάσουμε όμως διάφορα είδη κλοπής για να καταλάβουμε την σπουδαιότητα αυτού του yama:
Η πιο προφανής είναι να πάρουμε κάτι που δεν είναι δικό μας. Από το να αφαιρέσουμε χρήματα, υλικά αγαθά από καταστήματα, καρπούς από περιβόλια χωρίς να ρωτήσουμε, να κλέψουμε τον χρόνο του άλλου καθυστερώντας στο ραντεβού μας ή τον απασχολούμε περισσότερο από ότι χρειάζεται, να κλέψουμε την ενέργεια, την ευτυχία, να εκβιάσουμε τα συναισθήματα του άλλου, να κλέψουμε τον σύντροφο, την φήμη, την θέση, την πνευματική ιδιοκτησία του άλλου. Είναι εκπληκτικό το πόσοι yogis παρουσιάζουν στα media ιδέες, ρήσεις, άρθρα που δεν είναι δικά τους χωρίς να αναφέρουν τον δημιουργό.
Μια άλλη μορφή κλοπής είναι η νοητική. Σε αυτή την περίπτωση ο νους κατακλύζεται από την επιθυμία να κλέψουμε κάτι αλλά δεν το κάνουμε από τον φόβο της τιμωρίας ή την ντροπή αν μας πιάσουν. Η επιθυμία για κλοπή όμως υπάρχει στο νου μας.
Μια τρίτη μορφή κλοπής είναι να παίρνουμε κάτι χωρίς να δίνουμε αυτό που μας αντιστοιχεί. Δεν πληρώνουμε εισιτήριο στο τρένο, παρκάρουμε σε χώρο ελεγχόμενης στάθμευσης χωρίς το ανάλογο εισιτήριο, δεν πληρώνουμε τους λογαριασμούς μας, δεν επιστρέφουμε τα δανεικά είτε είναι χρήματα είτε ένα βιβλίο που δανειστήκαμε από την βιβλιοθήκη της γειτονιάς μας. Παρακολουθούμε εκδηλώσεις με προτεινόμενη εισφορά και δεν προσφέρουμε τίποτα. Μπορεί να γλιτώνουμε μερικά ευρώ αλλά η ανισορροπία που δημιουργούμε στο νου μας και στην κοινωνία είναι τεράστια. Το να ζούμε παρασιτικά αντλώντας όσο γίνεται περισσότερα χωρίς να προσφέρουμε τίποτα ή το ελάχιστο είναι ένα είδος κλοπής.
Τέλος όταν προσπαθούμε με διάφορα κόλπα να πάρουμε όσο γίνεται περισσότερες υπηρεσίας και να πληρώσουμε λιγότερα από ότι μας αναλογεί. Για παράδειγμα ένας εργοδότης μπορεί να κάνει κατάχρηση του ωραρίου των εργαζομένων πληρώνοντας το ελάχιστο που μπορεί. Μεγάλες εταιρίες πλουτίζουν κατασκευάζοντας τα πανάκριβα προϊόντα τους σε χώρες που οι άνθρωποι εργάζονται πολλές ώρες για πολύ λίγα χρήματα.
Αν θέλουμε να έχουμε πρόσβαση στην αφθονία του Σύμπαντος τότε θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο «λαμβάνω και προσφέρω» και μάλιστα να προσφέρουμε και λίγο περισσότερο. Αν έχουμε έσοδα ένα ποσοστό 5-10% είναι καλό να το προσφέρουμε σε φιλανθρωπία ή αγαθοεργίες έτσι ώστε να προσφέρουμε κάτι πίσω στο Σύμπαν.
Αυτό που δεν έχουμε καταλάβει είναι ότι η αφθονία δεν σχετίζεται με την συσσώρευση αγαθών ή την αρπαγή αλλά στο να κρατάμε ανοιχτό το κανάλι της ροής λαμβάνοντας και προσφέροντας. Στην πραγματικότητα όσο περισσότερο προσφέρουμε (υπηρεσίες, γνώση, χρόνο, αγαθά) τόσο περισσότερο λαμβάνουμε.
Έτσι οδηγούμαστε στο επόμενο yama την aparigraha που μεταφράζεται ως μη-συσσώρευση, μη-απληστία, μη-πλεονεξία ή μη-κτητικότητα.
Aparigraha-sthairye janma-kathamtaa-sambodhah. Yoga Sutras 2.39
«Όταν ο γιόγκι σταθεροποιηθεί στην μη-απληστία, γνωρίζει τον σκοπό της γέννησης» μας λέει αυτή η σούτρα και αν το σκεφτούμε λίγο είναι ακριβώς το αντίθετο από ότι προτείνει η καταναλωτική κοινωνία. Η απληστία μας κρατάει διαρκώς απασχολημένους κι μας απομακρύνει από το αληθινό νόημα της ζωής.
Η σύγχρονη κοινωνία μας διδάσκει ότι η συσσώρευση πλούτου και αγαθών είναι ο σκοπός της ζωής. Όσο περισσότερα χρήματα, περιουσία, αγαθά αποκτούμε τόσο περισσότερο αξίζουμε τον σεβασμό, την εκτίμηση και την προσοχή της κοινωνίας. Οι διαφημίσεις μας πωλούν ευτυχία, ικανοποίηση, γοητεία, σεβασμό και αυτοεκτίμηση μέσω της απόκτησης των προϊόντων τους. Καταναλώνουμε τεράστια ενέργεια, χρόνο, την ζωή μας ολόκληρη για την απόκτηση των αγαθών γιατί έχουμε λανθασμένα πιστέψει ότι θα μας προσφέρουν γαλήνη κι ευτυχία. Κάποιοι άνθρωποι εργάζονται σε δυο ή τρεις δουλειές για να αποκτήσουν τα αγαθά που ονειρεύονται.
Όμως η αλήθεια είναι ότι η ευτυχία που μας προσφέρουν είναι εφήμερη κι όσο περισσότερο κυνηγάμε την απόκτηση αγαθών, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την γαλήνη και την ευτυχία, αντιθέτως το άγχος και ο φόβος μας κατακλύζουν και κλέβουν την ενέργεια και τον χρόνο μας. Φυσικά δεν φταίνε τα αγαθά αλλά η λανθασμένη αντίληψη ότι η γαλήνη, η ευτυχία και η αξία μας εξαρτώνται από παράγοντες έξω από εμάς.
Η aparigraha μας προτείνει να μην συσσωρεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε, να μην αγοράζουμε από ζήλεια ή απληστία. Όσο περισσότερα καταναλώνουμε τόσο αυξάνουμε την εξάρτηση μας από τα υλικά αγαθά. Σκεφτείτε ότι κάποτε δεν είχαμε υπολογιστές ή smart phones και ήμασταν μια χαρά. Τώρα αν χαλάσει ο υπολογιστής ή χάσουμε το κινητό μας χαλάει και η διάθεσή μας επειδή εξαρτόμαστε τόσο πολύ από αυτά. Ανοίξτε τα συρτάρια σας, τις ντουλάπες σας και την αποθήκη σας και ρωτήστε: « τα χρειάζομαι πραγματικά όλα αυτά τα αντικείμενα, τα ρούχα, τα παπούτσια;» Την επόμενη φορά που θα είστε έτοιμοι να αγοράσετε κάτι σκεφτείτε «το χρειάζομαι πραγματικά;» «θα είμαι πιο ευτυχισμένος αν το αποκτήσω και για πόσο;» Αν η απάντηση είναι όχι τότε μην προσθέσετε στην συλλογή σας άλλο ένα αντικείμενο.
Η απληστία και η συσσώρευση έχουν επίσης την ρίζα τους στο φόβο. Φόβος ότι δεν είμαι ασφαλής αν δεν έχω πολλά αγαθά, ή ότι δεν αξίζω την αγάπη και την αποδοχή. Η πρακτική της γιόγκα μας μαθαίνει ότι η ασφάλεια, η αξία, η ευτυχία είναι κυρίως μια εσωτερική υπόθεση που απορρέει από την σύνδεση με την πνευματική μας φύση και μας βοηθά σταδιακά να απαλλαγούμε από τα μοτίβα της πλεονεξίας και της κάθε είδους κλοπής.
Από την ομάδα της Neda Yoga Shala,
Μαρία Στυλιανάκη
