Ινδική Μυθολογία (Γυναικείες θεότητες)

Γυναίκα… πλάσμα γεμάτο χάρη και ομορφιά, ερωτισμό και αθωότητα, ζεστασιά και συμπονετικότητα. Πηγή έμπνευσης και εξέλιξης, ενσάρκωση της δημιουργικότητας, της θυσίας και της προσφοράς. Πολεμίστρια και μάνα, γεμάτη δύναμη, μυστήριο και αγάπη!

Η ινδική μυθολογία, με τη βαθιά της σοφία και τον πλούτο των συμβολισμών της, αναγνωρίζει την ιερότητα της θηλυκής ενέργειας και της προσδίδει έναν ισάξιο – και συχνά υπέρτερο – ρόλο σε σχέση με τις αρσενικές θεότητες. Οι θεές της ινδικής μυθολογίας δεν είναι ξεχωριστές προσωπικότητες αλλά πολύπλευρες εκφράσεις της ίδιας Θεάς (Devi). Και η κάθε έκφραση της θεάς είναι θεμελιώδης αρχή που λειτουργεί αλληλοσυμπληρωματικά με το σύντροφό της και η ενέργεια της είναι αναγκαία για να ενεργοποιήσει τις λειτουργίες του.

Για παράδειγμα, η Saraswati, θεά της σοφίας, της μουσικής και του λόγου, δεν είναι μόνο η σύντροφος του Brahma αλλά η ίδια η φωνή της Δημιουργίας. Εμφανίζεται από την εκπνοή του Θεού για να προσφέρει γνώση και δομή στο χάος. Χωρίς εκείνη, ο Brahma είναι ανίκανος να φέρει τάξη· εκείνη είναι που του δίνει το φως της νόησης ώστε να γεννήσει τον κόσμο. 

Η Lakshmi, θεά της αφθονίας και της ομορφιάς, ενσαρκώνει την καρδιά της ευημερίας που συντηρεί τον κόσμο του Vishnu. Κάθε φορά που ο Vishnu κατεβαίνει στη γη για να αποκαταστήσει το Ντάρμα (την κοσμική τάξη), η Lakshmi τον ακολουθεί σε μορφές όπως η Sita ή η Rukmini, υπογραμμίζοντας πως η ευοιωνότητα της θηλυκής παρουσίας είναι απαραίτητη ακόμη και για τις θεϊκές αποστολές.

Ο Shiva, ο Υπέρτατος Γιόγκι, μπορεί να ενσαρκώνει την ανώτατη συνειδητότητα, αλλά είναι στατικός και άπρακτος χωρίς τη Shakti, τη θεϊκή του ενέργεια, η οποία ενσαρκώνεται με διάφορες μορφές: Sati, Parvati, Durga, Kali. Η Shakti δεν είναι απλώς η δύναμή του – είναι το ενεργό του ήμισυ, το οποίο ξυπνά τη συνείδηση ώστε να εκφραστεί στον υλικό κόσμο. Όταν η Parvati μεταμορφώνεται σε Durga, γίνεται η πολεμίστρια θεά που σκοτώνει τον δαίμονα Mahishasura που κανένας θεός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει– ένα συμβολικό μήνυμα πως η αγνή θηλυκή δύναμη μπορεί να συντρίψει κάθε εγωιστική ή αρνητική ενέργεια. Σαν Kali, τρομακτική και πανίσχυρη, καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά της. Με τη γλώσσα της να προεξέχει, τα μαύρα της μαλλιά να ανεμίζουν και το κολιέ από κρανία, εκπροσωπεί την δύναμη της καταλυτικής αλλαγής που φέρνει την αποδόμηση του Εγώ και την απελευθέρωση από τις ψευδαισθήσεις. Δεν είναι απλώς θεά της καταστροφής· είναι η απελευθερώτρια των ψυχών, η ενέργεια που διαλύει ό,τι ψεύτικο για να αποκαλυφθεί η Αλήθεια. Σαν Sati, η θεά είναι σύμβολο της θηλυκής αφοσίωσης και της θυσίας. Χωρίς αυτήν, ο Shiva παραλύει και αποσύρεται στην σπηλιά του στο βουνό Kailash. 

Σακτισμός

Υπάρχουν παραδόσεις στην ινδική φιλοσοφία (πχ Σακτισμός) όπου η Θεά — ως θηλυκή θεϊκή αρχή — τοποθετείται υπεράνω όλων, ακόμα και των ανδρικών θεοτήτων. Ο Σακτισμός (Śāktism) είναι ένα από τα κύρια ρεύματα του Ινδουισμού, ισότιμο με τον Βαϊσναβισμό (λατρεία του Vishnu) και τον Σαϊβισμό (λατρεία του Shiva). Εκεί η Shakti, η Απόλυτη Θηλυκή Ενέργεια, θεωρείται η Ύστατη Πραγματικότητα (Brahman). Σε αυτήν τη προσέγγιση, η Θεά δεν είναι απλώς η δημιουργική ενέργεια του Θεού, αλλά η ίδια η πηγή όλων των φαινομένων, ο Δημιουργός, ο Διατηρητής και ο Καταστροφέας του κόσμου. Οι άνδρες θεοί, όπως ο Shiva, θεωρούνται παθητικοί ή ανενεργοί χωρίς τη Shakti. Είναι “Shava” (πτώμα) χωρίς αυτήν — ένα δημοφιλές λογοπαίγνιο στην παράδοση.

Εδώ, η Devi (Θεά) λατρεύεται σε πολλές μορφές (Durga, Kali, Tripura Sundari, Lalita, Bhagavati, Bhuvaneshwari, κ.ά.) και θεωρείται Μητέρα του Σύμπαντος (Jagadamba). Κάποια από τα βασικότερα κείμενα του Σακτισμού είναι το Devi Mahatmya (μέρος του Markandeya Purana) και το  Devi Bhagavata Purana, όπου η  Θεά παρουσιάζεται ως η αρχή και το τέλος των πάντων, που δημιουργεί τους θεούς και τους κόσμους και κατέχει την υπέρτατη δύναμη. 

Σε ανθρώπινο επίπεδο

Oι θεές στην ινδική μυθολογία δεν είναι απλώς θεϊκά όντα· είναι συμβολικές ενσαρκώσεις θεμελιωδών αρχών της φύσης, του ψυχισμού και του σύμπαντος καθώς βρίσκονται πίσω από ό,τι εκδηλώνεται. Αντιπροσωπεύουν διαφορετικές όψεις της Θεϊκής Θηλυκής Ενέργειας (Shakti) και ταυτόχρονα αρχετυπικά πρότυπα – καθρέφτες της δικής μας ψυχής μας. Η χάρη της Lakshmi, η σοφία της Saraswati, η μαχητικότητα της Durga, ο φλογερός θυμός της Kali, η αφοσίωση της Sati… Όλες οι ποιότητες αυτές κατοικούν μέσα μας και μαζί συνθέτουν ένα πολύπλοκο αλλά πλήρες πνευματικό ψυχογράφημα του ανθρώπου και της ύπαρξης. Όταν προσεγγίζονται όχι απλώς ως μυθικά όντα αλλά ως εσωτερικά σύμβολα, μπορούν να ξεδιπλώσουν βαθιά κρυμμένες πτυχές μας και η μελέτη τους να γίνει βαθιά μεταμορφωτική.

Οι διαφορετικές όψεις της Θεάς μας θυμίζουν ότι η αυθεντική δύναμη δεν είναι μονοδιάστατη – είναι πολυδιάστατη, πολύχρωμη και πολυμορφική. Ότι η σοφία μπορεί να συνυπάρχει με την οργή, η τρυφερότητα με τη βία, η δημιουργία με την καταστοφή. Και ακόμα κι αυτές οι πτυχές μας που συχνά ενοχοποιούμε, είναι αναγκαίες και εν δυνάμει ιερές. Κάθε μία από αυτές τις ποιότητες έχει τον δικό της ρόλο στην προσωπική μας αφύπνιση και αυτογνωσία.