HATHA YOGA
H Hatha Yoga επικεντρώνεται στη σωματική και ενεργειακή εξισορρόπηση
Ένα εσωτερικό ταξίδι που συνδυάζει δυναμική άσανα (άσκηση) με έμφαση στην παρατήρηση του εαυτού και την διατήρηση της ηρεμίας, μαζί με ασκήσεις αναπνοής, διαλογισμό, απαγγελία μάντρας και συχνά yoga nidra (βαθιά χαλάρωση).
Η κατεύθυνση είναι ότι όλες αυτές οι τεχνικές δεν αποτελούν σκοπό, αλλά αντιθέτως, εργαλεία και αφορμές για να γνωρίσουμε και να συνδεθούμε με τον εαυτό μας.
Τα οφέλη της Hatha Yoga
- δυναμώνει και τονώνει το μυϊκό σύστημα
- βελτιώνει την ευλυγισία του σώματος
- ενισχύει την αναπνευστική λειτουργία
- βοηθάει στην καλύτερη αντίληψη του σώματος
- ενισχύει τις λειτουργίες του σώματος (πεπτικό, καρδιαγγειακό, νευρικό λεμφικό, κλπ σύστημα)
- μειώνει το στρες και εκπαιδεύει τον οργανισμό για την καλύτερη διαχείριση του άγχους
- βελτιώνει τον ύπνο
- προσφέρει ενεργειακή εξισορρόπηση
- προετοιμάζει το νου και το σώμα για διαλογισμό
H προέλευση της Hatha Yoga
H επιστήμη της Hatha Yoga φτάνει στα χέρια μας από 4 βασικά κείμενα, όλα γραμμένα μεταξύ 6ο και 15ο αιώνα μ.Χ.: Την Hatha Yoga Pradipika (Swami Swatmarama), την Goraksha Samhita (Gorakhnath), την Gheranda Samhita (Gheranda) και την Hatharatnavali (Srinivasabhatta Mahayogindra). Παρόλο που η συστηματική προσέγγιση της Hatha Yoga ξεκίνησε τον 6ο αιώνα μ.Χ, αναφορές της σε αρχαία κείμενα όπως οι Ουπανισάδες και οι Πουράνας αποτελούν ενδείξεις του πως η Hatha Yoga εξασκείται εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ο σκοπός της Hatha Yoga
Κατά την παράδοση της γιόγκα 2 ‘αδελφές’ αλλά αντίθετες ενέργειες συνυπάρχουν στα πάντα και είναι υπεύθυνες για όλη την εγκόσμια ύπαρξη.
- Η μία είναι η Prana Shakti (πρανική ενέργεια, το “Ha” -ήλιος- της Ha-tha), αυτό που σε άλλες παραδόσεις ονομάζουμε Shiva, Purusha ή Yang. Ρέει μέσα από το Pingala nadi (το δεξί κανάλι), επηρεάζει το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και ελέγχει τις ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού.
- Η δεύτερη είναι η Chitta Shakti (νοητική ενέργεια, το “tha” – φεγγάρι- της Ha-tha), η αντίστοιχη Shakti, Praktiki ή Yin. Ρέει μέσα από το Ida nadi (αριστερό κανάλι), επηρεάζει το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου και ελέγχει τις νοητικές διαδικασίες του οργανισμού.
Το ένα κανάλι είναι αυτό που διοχετεύει τη ζωή που υπάρχει μέσα στο σώμα και το άλλο την συνειδητότητα.
Συχνά, η ροή ενέργειας στα δύο αυτά κανάλια εναλλάσσεται και δεν ρέει ταυτόχρονα. Όταν το ένα υπερτερεί, το άλλο είναι μπλοκαρισμένο. Αυτή η ανισορροπία είναι μία βασική πηγή σωματικών και νοητικών δυσαρμονιών αλλά πιο σημαντικά όσον αφορά τη γιόγκα, καταστέλλει το βίωμα κάποιας ανώτερης πνευματικής εμπειρίας η οποία θα μπορούσε να επέλθει μέσα από τον διαλογισμό. Οι δάσκαλοι αυτοί καταλάβαιναν ότι σε έναν οργανισμό που πάσχει από αυτή την ανισορροπία, η διαδικασία του διαλογισμού ή η πρακτική των γιάμας και των νιγιάμας που προτάσσονται από άλλα αμιγώς διαλογιστικά συστήματα είναι πολύ δύσκολη χωρίς την απαραίτητη προετοιμασία. Μοιάζει σχεδόν ακατόρθωτο να ελέγξεις το νου με το νου.
Έτσι, κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα: Όλες αυτές οι διαφορετικές σωματικές, νοητικές και συναισθηματικές καταστάσεις που βιώνουμε είναι απλά διαφορετικές εκδηλώσεις της Πράνα. Εφόσον είναι δύσκολο να ελέγξουμε τον νου, ξεκινάμε πειθαρχώντας την πράνα. Η ιδέα είναι ότι ξεκινάμε δουλεύοντας με το πιο προσβάσιμο σε εμάς εργαλείο, την πιο χονδροειδή μορφή της ενέργειας, το φυσικό σώμα, προετοιμάζοντάς το να δεχτεί και να διοχετεύσει σωστά πιο λεπτές μορφές ενέργειας. Σκοπός της πρακτικής είναι να εξαγνίσει το σώμα και τα στοιχεία του: καθώς όλα είναι αλληλένδετα, το ένα σύστημα επηρεάζει το άλλο και ο εξαγνισμός προκύπτει σε όλα τα επίπεδα, στο νευρικό σύστημα, στο πεπτικό σύστημα, στα nadis, στη πράνα, στα tattwas, στα τσάκρας, κτλ.
Προφανώς η Hatha Yoga έχει εκπληκτικά σωματικά και νοητικά οφέλη, αλλά οι πρώτοι της δάσκαλοι την αντιλαμβάνονταν σαν μία μέθοδο προετοιμασίας για το διαλογισμό και για υψηλότερες καταστάσεις συνειδητότητας.
Prostating first to the Guru, Yogi Swatmarama instructs the knowledge of hatha yoga only for (raja yoga) the highest state of yoga. Hatha Yoga Pradipika 1.2.
Με συγκεκριμένα εργαλεία, τα 2 κανάλια εξαγνίζονται και εξισορροπούνται (πειθαρχούν να λειτουργούν ταυτόχρονα) και το Shushumna nadi (το κεντρικό μας κανάλι) αφυπνίζεται. Επίσης, τα παραψυχικά κέντρα (chakras) ξεμπλοκάρουν, και η κουνταλίνι ξυπνά ανεβαίνοντας αβίαστα από το shushumna στο Αjna chakra. Αυτή είναι και η κατάσταση της Hatha Yoga, που κύριο σκοπό έχει να προετοιμάσει ένα έφορο έδαφος για την άνοδο της ενέργειας στο Sahasrara chakra που είναι και η κατάσταση της απόλυτης ένωσης, η αλλιώς Yoga.
Τα εργαλεία της Hatha Yoga
Ένα από τα πρώτα εργαλεία που δίνονται είναι η Άσανα. Σταθερές στάσεις οι οποίες επιδρούν άμεσα στο αναπνευστικό, στο κυκλοφορικό, στο μυοσκελετικό, στο νευρικό σύστημα κλπ. Αφαιρούν τοξίνες αρχικά από το φυσικό σώμα και έτσι αυξάνουν την ροή της πράνα, η οποία με την σειρά της αφαιρεί περαιτέρω τοξίνες και μπλοκαρίσματα, κάνοντας το σώμα πιο υγειές σε φυσικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Την πρακτική της άσανα ακολουθεί η Πραναγιάμα. Η πραναγιάμα είναι μία μέθοδος διεύρυνσης της πράνα. Ενας τρόπος να ρίξουμε ‘φως΄σε πτυχές της ύπαρξης και της συνειδητότητας μας που είναι σκοτεινές.
«Για να ξυπνήσουμε αυτές τις σιωπηλές περιοχές πρέπει να φορτίσουμε τον εμπρόσθιο εγκέφαλο με πολύ πράνα και πρέπει να αφυπνίσουμε το σουσούμνα νάντι. Για αυτούς του σκοπούς πρέπει να κάνουμε πραναγιάμα τακτικά και με συνέπεια». (Swami Satyananda)
Με τα 2 να είναι αλληλένδετα, ελέγχοντας την πράνα ελέγχουμε και την chitta shakti (νοητική ενέργεια), πειθαρχώντας έτσι το νου. Με τεχνικές όπως η nadi shodhana εξαγνίζουμε και εξισορροπούμε τα νάντις. Η πραναγιάμα επίσης είναι μία πανίσχυρη μέθοδος γιογκικής φωτιάς η οποία θερμαίνει και αφυπνίζει την κουνταλίνι. Σε συνδυασμό με τα Μπάντας (‘ενεργειακά κλειδώματα’), η αφυπνισμένη ενέργεια οδηγείτε σε υψηλότερα ενεργειακά κέντρα.
Το 4o εργαλείο της Hatha Yoga είναι τα Μούντρας, τα οποία μέσα από συγκεκριμένες θέσεις του σώματος διοχετεύουν την ενέργεια που έχει παραχθεί από την άσανα και την πραναγιάμα στα διάφορα κέντρα επηρεάζοντας τις καταστάσεις του νου.
Πριν όμως από την πραναγιάμα (και κατά την Gheranda Samhita πριν καν ακόμα από την άσανα), ο μαθητής πρέπει να ασκηθεί στα Shatkarmas, τις 6 τεχνικές καθαρισμού της hatha yoga (neti, dhauti, basti, nauli, kapalbhati, trataka).
Καθαρίζουν τα όργανα (έντερο, στομάχι, οισοφάγο, ιγμόρεια κλπ) και τα εκπαιδεύουν να λειτουργούν σωστά. Αφαιρούν μπλοκαρίσματα από το Ida και το Pindala nadi και προετοιμάζουν ένα έφορο έδαφος για την πραναγιάμα. Ένα σώμα το οποίο είναι καθαρό μπορεί να χειριστεί πιο εύκολα τις επιδράσεις της άσανα και κυρίως της πραναγιάμα, δηλαδή τις αλλαγές στην πράνα που προκαλούν αλλαγές στον χτύπο της καρδιάς, στα εγκεφαλικά κύματα, στη θερμοκρασία, στο νευρικό σύστημα κλπ.
Έτσι, ενώ ο νους στην αρχή μπορεί να μοιάζει με πεδίο μάχης, αν οι παραπάνω τεχνικές εξασκηθούν με ειλικρίνεια και σταθερότητα
η εξέλιξη της συνειδητότητας θα σας πάει σε σημείο που ο νους δεν θα είναι πια πρόβλημα (Sw. Satyananda)
Το σώμα καθαρίζει, ο νους ησυχάζει και μπορούμε πλέον να απωφεληθούμε από τα οφέλη του διαλογισμού και να προσεγγίσουμε τον εαυτό μας και την ζωή γεμάτοι δύναμη, ενέργεια και ενθουσιασμό.