Διαλογισμός
Η Dharana, το πρώιμο στάδιο Διαλογισμού, ορίζεται σαν παρατεταμένη συγκέντρωση σε ένα αντικείμενο. Το αντικείμενο αυτό μπορεί να είναι η αναπνοή, ένα σύμβολο, ένα μάντρα…
Ο μύθος λέει πως όταν ο Arjuna ήταν νέος, o δάσκαλος της τοξοβολίας έβαλε τους μαθητές να διαγωνιστούν για το ποιος θα καταφέρει να πετύχει με το βέλος του, το μάτι ενός ξύλινου πουλιού που είχε τοποθετήσει σε ένα δέντρο. Ένας ένας οι μαθητές πήγαιναν στο δάσκαλο, και πριν ρίξουν τη βολή, αυτός τους ρωτούσε: “Τι βλέπεις”? Οι μαθητές απαντούσαν: “Βλέπω ένα δέντρο, ένα πουλί, κλαδιά, τον ουρανό, το λιβάδι”. Απογοητευμένος ο δάσκαλος τους έδιωχνε πριν καν δοκιμάσουν. Όταν ήρθε η σειρά του Arjuna εκείνος είπε: “Βλέπω μόνο το μάτι του πουλιού”. Ο δάσκαλος ικανοποιημένος του επέτρεψε να ρίξει βολή, και εκείνος πετυχαίνοντας, κέρδισε το διαγωνισμό. Προφανώς ο Arjuna έβλεπε το περιβάλλον του αλλά το σημείο εστίασης του ήταν αποκλειστικά στο πουλί. Πόσο συχνά είμαστε κάπου τόσο ολοκληρωτικά και προσηλωμένα?
Η προσοχή στο διαλογισμό δεν είναι απλά εστιασμένη αλλά και σταθερή… Όπως λέει ο Swami Niranjan, αν παρατηρήσουμε μία βρύση που έχει ανοίξει λίγο, θα δούμε το νερό να πέφτει αργά και τη ροή του να διακόπτεται σε σταγόνες. Αυτό συμβαίνει και στην προσπάθεια μας για συγκέντρωση, συχνά το μυαλό φεύγει άλλοτε για λίγο και άλλοτε για πολύ. Αυτές οι αποσπάσεις στην προσοχή ονομάζονται Vikshepa (ταλαντώσεις). Στο διαλογισμό, η βρύση της επίγνωσης είναι καλά ανοιχτή και η ροή της συγκέντρωσης αδιάκοπη.
Έρευνες λένε πως ο χρόνος που μπορούμε πλέον να συγκεντρωθούμε σε μία δραστηριότητα έχει πέσει από το 1,5’ στα 47’’. Μάλιστα, όταν αποσπόμαστε, μας παίρνει κατά μέσο όρο 25’’ για να επιστρέψουμε σε αυτό που κάναμε! Πόσο χρόνο χάνουμε, και μάλιστα χωρίς να το θέλουμε/ αντιλαμβανόμαστε πραγματικά.. Επίσης, επειδή το να εστιάζουμε σε ένα πράγμα μοιάζει λίγο, συχνά κάνουμε ‘multitasking’, π.χ. παρακολουθώ μία τηλεδιάσκεψη και ταυτόχρονα τσεκάρω μέιλ. Όμως, ο νους δεν μπορεί να είναι σε δύο μέρη ταυτόχρονα, κινείται αστραπιαία από το ένα στο άλλο, με αποτέλεσμα πάντα να χάνουμε κάτι. Έχει αποδειχθεί ότι αυτή η γρήγορη εναλλαγή της προσοχής σχετίζεται με κόπωση, αύξηση του καρδιακού παλμού και της αρτηριακής πίεσης, στρες κ.α. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πόσο μεταμορφωτικό μπορεί να γίνει ακόμα και το πιο φαινομενικά απλό, να μάθουμε να κρατάμε την προσοχή μας σταθερή για λίγα λεπτά?
Ο νους είναι ένα εργαλείο… Μπορούμε να μάθουμε να τον διαχειριζόμαστε καλύτερα, ώστε να είμαστε πιο ήρεμοι, διαυγείς, ευτυχισμένοι και απελευθερωμένοι από τις ταλαντώσεις του. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας από τους βασικούς σκοπούς στη γιόγκα.