Τα πέντε στοιχεία (Pancha Tattwa)
Σύμφωνα με την παράδοση της γιόγκα, όλη η δημιουργία αποτελείται από πέντε στοιχεία – γη (prithvi), νερό (apas), φωτιά (agni), αέρα (vayu) και αιθέρα (akasha). Κάθε στοιχείο είναι η εκδήλωση της κοσμικής αρχέγονης ενέργειας (Shakti). Ολόκληρος ο κόσμος αλλάζει διαρκώς, επειδή τα στοιχεία αυτά συνυπάρχουν και συνδυάζονται με άπειρους τρόπους μεταξύ τους. Τα 5 στοιχεία ονομάζονται Pancha (5) Tattwa. “Tat” σημαίνει “εκείνο” και “Twa” είναι η κατάληξη των ουσιαστικών σε “-σύνη”. Tattwa λοιπόν είναι “η ουσία εκείνη που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι υπάρχεις”.
Tα πέντε στοιχεία έχουν πολλές προεκτάσεις. Η Γη για παράδειγμα, δεν είναι μονάχα το χώμα, αλλά οτιδήποτε έχει την ποιότητα της σταθερότητας/στερεότητας, το οποίο στον άνθρωπο εκδηλώνεται στα κόκαλα, στο δέρμα, στους ιστούς, στα μαλλιά, στον σταθερό νου, στις σταθερές απόψεις, στην αίσθηση της γείωσης/ακινησίας/ισορροπίας, στην αντίσταση στην αλλαγή.
Το Νερό αντίστοιχα αφορά οτιδήποτε ρευστό. Έχει σαν ποιότητες τη ροή και την προσαρμοστικότητα, στον άνθρωπο είναι το σάλιο, ο ιδρώτας, η λέμφος, το αίμα, κλπ καθώς και η ικανότητα μας για ομαλή κίνηση, προσαρμογή, αλλαγή, δημιουργία νέων σχημάτων/ιδεών/συνηθειών, κ.α.
Η Φωτιά σχετίζεται με την καύση και τη θερμότητα. Είναι ο κυτταρικός μεταβολισμός που μας επιτρέπει να υπάρχουμε, η ικανότητα μας να μετασχηματίζουμε τροφή, συναισθήματα/απόψεις και να απορροφούμε συστατικά/πληροφορίες/εμπειρίες. Επηρεάζει τη ζωτικότητα μας, την πειθαρχία και τη μαχητικότητα μας.
Ο Αέρας αφορά την κίνηση και την ελαφρότητα. Στον άνθρωπο είναι η αναπνοή, τα αέρια του πεπτικού σωλήνα, οι νευρικές ωθήσεις, η ροή των σκέψεων… Αναφέρεται στη δύναμη που κάνει τα πράγματα μέσα μας να κινούνται, από τις αρθρώσεις μέχρι τις σκέψεις ή τις απόψεις μας.
Τέλος, ο Αιθέρας σχετίζεται με το χώρο. Μέσα μας είναι το ‘κενό’ στα άτομα του σώματος, ο χώρος στις αρθρώσεις, η ησυχία μεταξύ των σκέψεων, οι παύσεις της αναπνοής, η αντίληψη του χώρου γύρω μας και μέσα μας, η αίσθηση του ήχου και της ομιλίας…
Σύμφωνα με την Τάντρα, ο μακρόκοσμος ενυπάρχει στον μικρόκοσμο. Κατά συνέπεια, όλος ο νόμος της συμπαντικής εκδήλωσης και διάλυσης είναι έμφυτος σε κάθε άτομο. Ακριβώς όπως τα φυσικά και νοητικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου ενυπάρχουν στο μόριο του DNA, έτσι και η μοριακή δομή ενός ατόμου περιέχει το αρχέτυπο των συμπαντικών δραστηριοτήτων. Ο άνθρωπος αποτελεί μία μικρογραφία του σύμπαντος. Αυτά τα πέντε στοιχεία θεωρούνται τα θεμελιώδη συστατικά του κάθε ατόμου και αντιπροσωπεύουν τις πιο λεπτές πτυχές της ύπαρξής μας.
O εξαγνισμός και μετασχηματισμός αυτών των λεπτών στοιχείων που συνθέτουν το σώμα και το νου είναι θεμελιώδες κομμάτι της γιόγκα. Η κατανόηση των πέντε στοιχείων τόσο στην πρακτική μας όσο και στην καθημερινότητα μας, μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε αρμονία, ισορροπία και υγεία στη ζωή μας.