Swadhyaya

Πολλοί αναλυτές των αρχαίων Ινδικών φιλοσοφικών κειμένων, συμβολίζουν την Swadhyaya, το 4o από τα 5 Niyamas του Patanjali, με την εικόνα της θάλασσας. Σε αυτόν τον απέραντο λοιπόν ωκεανό, οι άνθρωποι είμαστε τα κύματα. Θεωρούμε ότι είμαστε ανεξάρτητα, αυθύπαρκτα όντα. Και όσο είμαστε στην επιφάνεια της θάλασσας, αλλάζουμε συνέχεια τόπο, σχήματα, μορφές, εντάσεις/διαθέσεις. Βάσει αυτών, πλάθουμε έναν εαυτό, του δίνουμε όνομα και χαρακτηριστικά και με αυτόν αυτοπροσδιοριζόμαστε κάνοντας τα πάντα για να τον υποστηρίξουμε και να τα τον συντηρήσουμε. Δεν συνειδητοποιούμε όμως ότι αυτός ο μεταβαλλόμενος εαυτός με τον οποίο τόσο έντονα ταυτιζόμαστε δεν είναι παρά ο αφρός στον ωκεανό και η πραγματική μας φύση είναι κάτι βαθύτερο και πιο μεγάλο, ήρεμο, πλούσιο, σταθερό και αληθινό.
Είναι η ίδια η θάλασσα!

Αυτή η συνειδητοποίηση είναι η Swadhyaya!

«Swa» σημαίνει εαυτός και «dhyaya» σκέψη, περισυλλογή, μελέτη, παρατήρηση. Έτσι, η λέξη Swadhyaya μεταφράζεται σαν η «μελέτη εαυτού», η οποία οδηγεί στην κατανόηση της πραγματικής μας φύσης.
Σαν Swadhyaya επίσης αναφέρεται και η διαδικασία μελέτης, σωστής κατανόησης και ενσωμάτωσης πνευματικών ή φιλοσοφικών κειμένων που μας εμπνέουν και μας καθοδηγούν ως προς την εξερεύνηση του εαυτού μας και την αυτογνωσία.

Αυτή η διαδικασία μελέτης του εαυτού, αυτό το «Ποιος είμαι?», απασχόλησε διάφορους φιλοσόφους, αναζητητές, ποιητές κλπ. ανά τα χρόνια. Ήταν το Γνώθι σ’αυτόν στο οποίο αναφερόταν ο Σωκράτης κι άλλοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι. «Στον πευματικό τούτο κόσμο, μπορεί να μπεί ο καθένας, φθάνει να ξέρει να κοιτάει εντός του». Και οι αναφορές αυτές γυρνάνε πάντα γύρω από τις ίδιες έννοιες, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου: το ένα, το άπειρο, η άγνοια, η ψυχή («της ψυχής επιμελείσθαι»), κλπ.

Και πως προσεγγίζουμε τη Γνώση?
Το βασικότερο εργαλείο είναι η παρατήρηση του εαυτού σε σωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, ο οποίος μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο έρευνας και μελέτης. Γνωρίζουμε τόσες πληροφορίες για τον έξω κόσμο, αλλά σπάνια προσέχουμε το μέσα. Πως αναπνέουμε κάθε στιγμή, πως αντιδράμε στα ερεθίσματα, πόσα διαφορετικά συναισθήματα περνάμε μέσα στην ημέρα, πως παίρνουμε αποφάσεις, ποιες είναι οι αλήθειες μας, οι φόβοι και οι προγραμματισμοί μας, πως νιώθουμε μέσα στο χάος ή στην σιωπή, ποιοι τελικά είμαστε. Πολλοί πνευματικοί αναζητητές λένε πως για να ανακαλύψουμε τι είμαστε, πρέπει πρώτα να δούμε τι δεν είμαστε. «Δεν είμαι το σώμα, δεν είμαι οι αισθήσεις μου, δεν είμαι το μυαλό μου…», έλεγε ο Ramana Maharishi. Έτσι, στην ανακάλυψη του βαθύτερου Εαυτού, η κατανόηση (και η αποδόμηση) της υλικής (πιο προσβάσιμης) υπόστασής μας, καθιστά το πρώτο και βασικότερο σκαλί.

Ένα άλλο εργαλείο προς την αυτογνωσία είναι η απαγγελία των μάντρας. Μάλιστα πολλοί αναλυτές, όπως ο μεγάλος σοφός Vyasa, μεταφράζουν την Swadhyaya σαν την ‘επανάληψη των μάντρας’, καθώς είναι ένας ήχος που απαγγείλετε μεν στο νου, αλλά φέρνει μία εσωτερική ησυχία. Συχνά ο Εαυτός παρομοιάζεται με ένα λαμπερό ουρανό. Τα φασαριόζικα σμήνη πουλιών είναι οι σκέψεις του νου που τον κρύβουν. Μόλις αυτά καταλαγιάσουν, αποκαλύπτεται ο ήσυχος, καταγάλανος, καθαρός ουρανός από πίσω και τα μάντρας είναι ένα από τα ομορφότερα και δυνατότερα εργαλεία νοητικής ηρεμίας.

Τέλος, η μελέτη των φιλοσοφικών κειμένων, και η επαφή με πνευματικούς δασκάλους είναι ένας άλλος τρόπος για να έρθουμε πιο κοντά στη γνώση. Συχνά εδραιώνουμε μία εντύπωση για το ποιοι είμαστε και το πως γυρνάει ο κόσμος, η οποία γίνεται τόσο οικεία και ζεστή που δεν την βλέπουμε καν. Θεωρούμε πως ‘ξέρουμε’. Αλλά η ειλικρινή αποδοχή της άγνοιας μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία της αληθινής γνώσης. Για να συλλάβει κανείς, έλεγε ο Σωκράτης, τον πραγματικό εαυτό του και να γνωρίσει τον τρόπο που υπάρχει ο κόσμος, πρέπει: “να σταματήσει να νομίζει ότι είναι βέβαιος για αυτά που γνωρίζει και να σταματήσει να νομίζει ότι ξέρει πώς είναι ο κόσμος”… “Διάβασε τα γραπτά άλλων ανδρών και γυναικών για να βελτιώσεις τον εαυτό σου… έτσι ώστε να κερδίσεις εύκολα αυτό που οι άλλοι έχουν κοπιάσει σκληρά”. Τα εξωτερικά ερεθίσματα μας βοηθούν να αμφισβητήσουμε τις συχνά περιοριστικές και αναληθείς ιδέες μας. Να ακούσουμε και να αναλογιστούμε έναν διαφορετικό συλλογισμό. Να προβληματιστούμε και να εμπνευστούμε. Να διακρίνουμε ένα μονοπάτι. Να θέσουμε ερωτήματα για τη φύση μας, τη θέση μας στον κόσμο, τη ζωή.

Η Swadhyaya είναι μία συνεχόμενη άσκηση και μας ζητάει να στραφούμε μέσα μας με αναλλοίωτη ειλικρίνεια, υπομονή και θάρρος. Να αγκαλιάζουμε αντί να αγνοούμε ότι δεν μας κάνει, να είμαστε δυνατοί, συνειδητοί και αιώνιοι αναζητητές του Εαυτού.