Tapas

Η tapas είναι μία από τις 5 niyamas, που περιγράφονται στις yoga sutras. H tapas, μπορεί να μεταφραστεί  ως “φωτιά” ή “καύση” και αναφέρεται στην πειθαρχημένη χρήση της ενέργειάς μας. Η χρήση της λέξης πειθαρχία πολλές φορές έχει μία αρνητική χροιά της αυτοσυγκράτησης όμως μπορούμε αλλιώς να την ερμηνεύσουμε ως “διακαή ενθουσιασμό”. Υπάρχουν πολλές άλλες μεταφράσεις και περιγραφές για τον όρο tapas, όπως αυτοπειθαρχία, η λιτότητα, κίνητρο και προσήλωση.  Όλες αυτές οι μεταφράσεις δίνουν μία λίγο διαφορετική γωνία σε ένα κοινό θέμα: την προσπέλαση των βραχυπρόθεσμων περισπασμών και επιθυμιών έτσι ώστε κανείς να μείνει προσηλωμένος στους υψηλότερους στόχους του. Αυτή η αφοσιωμένη προσήλωση που λέγεται tapas βρίσκεται στην καρδιά της yoga. Στην πρακτική της Yoga, χωρίς tapas είναι δύσκολο να προχωρήσουμε. Χρειάζεται κάποιου είδους επιθυμίας που μας ωθεί προς την μεταμόρφωση και την πρόοδο στην ζωή μας. Όταν μπορούμε να δημιουργήσουμε μια στάση διακαούς ενθουσιασμού, η δύναμη των πεποιθήσεών μας δημιουργεί μία δυναμική που μας ωθεί εμπρός.

Από τη ρίζα ‘καύση’, η λέξη tapas φέρει την μεταμορφωτική ποιότητα της φωτιάς. Όπως η φωτιά μεταμορφώνει ότι αγγίζει, η tapas είναι η μέθοδος της προσωπικής μεταμόρφωσης. Στην πρακτική της tapas ο ασκούμενος στη yoga βρίσκει την δική του εσωτερική φλόγα, το φλογερό κίνητρο που τον κρατά συγκεντρωμένο στους στόχους του και τον βοηθά να αποφεύγει τα εμπόδια που συναντά στο δρόμο του. Αισθησιακοί πειρασμοί, τεμπελιά, αρνητικές σκέψεις, αδυναμία και σωματικές δυσκολίες, εγωιστικός προσανατολισμός σταδιακά αποδυναμώνονται. Η καθαρή και πειθαρχημένη εστίαση περιορίζει τη δύναμη των αισθήσεων να μας αποσπούν και με αυτό τον τρόπο η tapas

τελειοποιεί το σώμα και τις αισθήσεις και το εξαγνίζει. Yoga Sutras. II.43

Ο όρος tapas συχνά χρησιμοποιείται σε αναφορά σε έντονες πνευματικές πρακτικές. Μπορεί όμως και η απλή συστηματική πρακτική διαλογισμού ή asana να είναι μια μορφή tapas. Εκπαιδεύουμε το μυαλό να είναι συνεπές με τις αξίες ενός πολεμιστή και να συνεχίζει σύμφωνα με την απόφασή του προς την πρακτική ότι και να γίνει.

Όλοι γνωρίζουμε πως ακόμα και φαινομενικά βαρετές ή λιγότερο ευχάριστες εργασίες μπορούν να μεταμορφωθούν όταν τις κάνουμε με σθένος και παρόρμηση. Η αρχή tapas είναι ένας τρόπος κατεύθυνσης της ενέργειάς μας. Σαν μια εστιασμένη δέσμη φωτός που διαπερνά το σκοτάδι, η tapas μας κρατά στο μονοπάτι μας έτσι ώστε να μην σπαταλάμε την ενέργειά μας σε επιφανειακά ή ασήμαντα θέματα.

Δεν διαθέτουμε όλοι την ίδια ποιότητα tapas. Κάποιοι πρέπει να δουλέψουν πιο σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση και είναι αυτές τις στιγμές που χρειάζεται φροντίδα και μια καλή δόση χιούμορ. Τότε οι πράξεις μας οδηγούνται από ένα μέρος του εαυτού μας που γνωρίζει τι είναι καλό για εμάς και που υποβοηθάται από την ικανότητά μας να γελάμε μπροστά στις νευρώσεις μας, την ληθαργική διάθεση ή τις εξαρτίσεις μας.

Επίσης η tapas περιγράφει και την ικανότητά μας να υπομένουμε τις δυσκολίες χωρίς να θυματοποιούμαστε, γνωρίζοντας ότι πολλές φορές πρέπει να αγωνιστούμε για να εξελιχθούμε και να μάθουμε, έτσι μέρος αυτής της πρακτικής είναι να υποδεχόμαστε ακόμα και τις επίπονες καταστάσεις.

Μία άλλη όψη της αρχής της tapas είναι η λιτότητα. Στην σύγχρονη κουλτούρα συχνά σχετίζουμε τον όρο λιτότητα με την αυστηρότητα και την στέρηση. Παρόλα αυτά στην φιλοσοφία της yoga, η λιτότητα είναι μια ευκαιρία να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας από τους αντιπερισπασμούς. Η λιτότητα και η αυτοπειθαρχία όμως μπορούν να δράσουν σαν δίκοπο μαχαίρι. Συχνά οι άνθρωποι μπορούν να οδηγηθούν σε ακραίες συμπεριφορές για να κερδίσουν αναγνώριση και προσοχή. Είναι σημαντικό να επιλέξουμε μία πρακτική που να μπορούμε να ακολουθήσουμε και να αποφασίσουμε πόσο χρόνο θα αφιερώνουμε σε αυτήν και έτσι να ξεκινήσουμε και να συνεχίσουμε χωρίς να παρεκκλίνουμε από την απόφασή μας αυτή. Χρειάζεται να επιλέξουμε ένα λογικό και ρεαλιστικό στόχο, να επιλέξουμε μία τακτική πρακτική που θα αποτελεί πρόκληση εξακολουθώντας όμως να είναι εφικτή, έτσι ώστε να μην εκθέτουμε τους εαυτούς μας  σε αγωνία και απογοήτευση. Όταν προσανατολίζουμε τον εαυτό μας προς ένα μακροπρόθεσμο στόχο κάποια στιγμή σίγουρα εμφανίζονται και δυσκολίες. Όταν πάντως βρίσκουμε ότι έχουμε τη δύναμη και το θάρρος να δεσμευτούμε είναι υπέροχο και περισσότερο κι από τον τελικό στόχο της μεταμόρφωσης, η ανακάλυψη της εσωτερικής μας δύναμης είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή μας.

Η δέσμευση και η τακτικότητα της καθημερινής πρακτικής είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να βρεθεί η εσωτερική δύναμη. Η πειθαρχία δεν χρειάζεται να είναι πάντα κάτι σκληρό. Όταν δεν ζούμε σύμφωνα με αυτή την πειθαρχημένη επίγνωση, η τακτική της αποφυγής δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο περισσότερης δυστυχίας για εμάς τους ίδιους. Αυτή η αποφυγή μπορεί παροδικά να μας ανακουφίζει, αλλά δημιουργεί μια αίσθηση ανικανοποίητου, αφού γνωρίζουμε ότι δεν είμαστε αληθινοί απέναντι στον εαυτό μας και στο δυναμικό μας. Πειθαρχία είναι να έχουμε αρκετό σεβασμό προς τον εαυτό μας για να κάνουμε τις επιλογές που πραγματικά μας θρέφουν προς την κατεύθυνση ευημερία μας και που θα προσφέρουν ευκαιρίες προς την εκτεταμένη ανάπτυξή μας. Πολύ διαφορετικά από το να είναι μια τιμωρία η αρχή tapas μας επιτρέπει να κατευθύνουμε την ενέργειά μας προς μια πιο πλήρη ζωή γεμάτη νόημα, συναρπαστική και απολαυστική.