Τα πέντε Yamas
Ahiṁsāsatyāsteyabrahmacaryāparigrahā yamāḥ. Yoga Sutras 2.30
Κάπου μεταξύ 2ου αιώνα π.Χ. και 5ου αιώνα μ.Χ., ο μεγάλος σοφός Patanjali κατέγραψε τις Yoga Sutras. Το κείμενο αυτό αποτέλεσε βασική πηγή της Raja Yoga, αν και μορφές της Raja Yoga προϋπήρχαν του Patanjali, μέσα από μεγάλους σοφούς όπως ο Shukracharya. H Raja Yoga πραγματεύεται τη νοητική διαχείριση και το πως μπορούμε να κατευθύνουνε το νου σε ανώτερες συνειδησιακές καταστάσεις. Το κείμενο είναι διατυπωμένο σε 196 αφορισμούς. Περιγράφει με ένα πολύ συμπυκνωμένο και περιεκτικό τρόπο την ανθρώπινη ψυχολογία και προσφέρει ένα πρακτικό σύστημα πνευματικής ανάπτυξης.
Η Raja Yoga όπως παρουσιάζεται από τον Patanjali έχει 8 βαθμίδες, κάποιες από τις οποίες εξετάζουμε πιο έμπρακτα και σε μία τάξη γιόγκα: Η πρώτη και η δεύτερη ονομάζονται Yamas & Niyamas και αφορούν ποιότητες και κανόνες συμπεριφοράς που οφείλει κάποιος να καλλιεργήσει στο πνευματικό μονοπάτι. Ακολουθεί η Asana (σταθερή και άνετη σωματική στάση), η Pranayama (διεύρυνση της πράνα με κύριο εργαλείο την αναπνοή), η Pratyahara (απόσυρση των αισθήσεων), η Dharana (συγκέντρωση), η Dhyana (διαλογισμός) και το Samadhi (υπερσυνειδητή εμπειρία).
Τα yamas λοιπόν είναι το πρώτο στάδιο σε αυτό το μονοπάτι. Αποτελούνται από 5 καθολικές αρχές ηθικής συμπεριφοράς που μας καθιστούν πιο αρμονικούς με τον κόσμο γύρω μας: Ahimsa (μη βία), Satya (φιλαλήθεια), Asteya (μη-κλοπή), Brahmacharya (αυτοσυγκράτηση από επιθυμίες) και Aparigraha (μη-κτητικότητα). Όσο πιο βαθιά ριζώσουν αυτές οι αρετές, τόσο περισσότερο βοηθούν στο να βιώσει ένας ασκούμενος της γιόγκα τους καρπούς των μετέπειτα πρακτικών του. Αποτελούν μία συναισθηματική δομή απαραίτητη για την σωστή εξάσκηση πιο προχωρημένων τεχνικών.
Τα yamas αντιπροσωπεύουν τη θετική και πιο αγνή έκφραση της προσωπικότητας που έχουμε όλοι. Τον “καλύτερο άνθρωπο” που αναζητάμε μέσα από τις πρακτικές μας. Η απόλυτη εφαρμογή αυτών των αρχών δεν περιορίζεται στις πράξεις, αλλά προχωράει και στο λόγο και τις σκέψεις. Και ξεκινάει φυσικά από εμάς. Πόσες φορές γινόμαστε ανειλικρινείς ή βίαιοι με τον ίδιο μας τον εαυτό? Πόσο συχνά μπορεί να «κλέβουμε» από τον εαυτό μας μία ευκαιρία, ένα συναίσθημα ή ένα υγειές σώμα? Η εξάσκηση των yamas μας δίνει αρχικά το θάρρος και την διάκριση να αναγνωρίσουμε αυτά τα ένστικτα και τις συμπεριφορές.
Φυσικά, η έμπνευση για να ακολουθήσει κανείς το μονοπάτι των γιάμας δεν επιβάλλεται και δεν προκύπτει ξαφνικά. Είναι πολύ δύσκολο από την μία στιγμή στην άλλη να αποφασίσουμε ότι θα είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, μη κτητικοί, έντιμοι κλπ. Η εφαρμογή αυτών των αρχών είναι μία συνεχόμενη άσκηση και έχει πολλές στρώσεις. Η δύναμη έρχεται από την πρακτική της άσκησης, της αναπνοής, του διαλογισμού και της αδιάκοπης παρατήρησης. Έτσι εξαγνίζουμε σώμα και νου, ώστε η καλλιέργεια αυτών των συνηθειών να βγαίνει πολύ πιο φυσικά και αυθόρμητα. Καθώς το εσωτερικό περιβάλλον γίνεται πιο αγνό, υπάρχει μία έμφυτη ανάγκη αυτό να αντανακλά σε όλες τις πτυχές και τις εκφράσεις μας.
Όσο καλύτερη λοιπόν είναι η σχέση μας με τον κόσμο (και -αλληλένδετα- εμάς τους ίδιους), όσο πιο πολύ έχουμε εκπαιδεύσει τον εαυτό μας μέσα από τα Yamas, τόσο πιο ομαλά θα ακολουθήσουμε τα επόμενα βήματα προς τον διαλογισμό. Ο διαλογισμός μπορεί με τη σειρά του να ενισχύσει τον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε με τον κόσμο και με τον εαυτό μας. Με αυτό το τρόπο, όλα τα σκαλοπάτια, ή τα σκέλη της γιόγκα συνεργάζονται μεταξύ τους, καθοδηγώντας μας σε αυτό το αιώνιο μονοπάτι της πνευματικής αναζήτησης!