Brahmacharya – Διαχείριση Ενέργειας

Το πέμπτο και τελευταίο yama στις Yoga Sutras του Patanjali είναι η Brahmacharya. Brahma είναι η Απόλυτη Συνειδητότητα, και τσάρυα θα πει “ζω κοντά”. Στην απόλυτη μετάφραση λοιπόν, Brahmacharya σημαίνει “αυτός που ακολουθεί τα βήματα του Θεού”, αυτός που κατευθύνει τις δυνάμεις και το ενδιαφέρον του στην αναζήτηση του Brahma. Αναφέρεται λοιπόν στην διατήρηση και την διαχείριση της ζωτικής μας ενέργειας, ώστε αντί να σπαταλάται σε άσκοπες σχέσεις, συνήθειες, φαγητό, λόγο κλπ, να κατευθύνεται προς δραστηριότητες πιο πνευματικές και εξελικτικές.

Είναι βέβαια λογικό, εφόσον μιλάμε για διατήρηση της ενέργειας, η κουβέντα στην Brahmacharya να περιστρέφεται πολύ γύρω από την σεξουαλική ενέργεια, την πιο κυρίαρχη και δυνατή ενέργεια στο ανθρώπινο σώμα. Ίσως για αυτό, η λέξη Brahmacharya στην ελεύθερη μετάφρασή της συχνά περιορίζεται στη λέξη ‘αγαμία’. Όμως, η έννοια της Brahmacharya είναι πολύ πιο ευρεία από αυτό.

Δεν αναφέρεται στην καταπίεση της σεξουαλικής ενέργειας, αλλά στην σωστή διαχείριση της, ώστε αντί να χαθεί, να μετουσιωθεί σε κάτι άλλο πιο πνευματικό, μακροπρόθεσμο και εν δυνάμει ευδαιμονικό. Είναι η διοχέτευση της από τη λεκάνη προς τα υψηλότερα πνευματικά κέντρα, όπως πχ. τη καρδιά ή το κέντρο των φρυδιών. Κι αυτό, ώστε να μετασχηματιστεί σε κάτι που μας επιτρέπει να βιώσουμε μία κατάσταση βαθύτερων συναισθημάτων και υψηλότερης συνειδητότητας από την στιγμιαία απόλαυση που προσφέρει η ενέργεια όταν βρίσκεται στη βάση της λεκάνης.

Αν και η αγαμία δεν είναι απαραίτητο συστατικό της Brahmacharya, μπορεί να είναι αποτέλεσμα της (πχ στη περίπτωση ενός sannyasi). Κι αυτό, γιατί στα πλαίσια μιας πνευματικής πρακτικής, το να διατηρείς ισορροπία νου είναι δύσκολο όταν κατακλύζεται από πάθη. Επίσης όπως αναφέραμε παραπάνω, με την Brahmacharya, η ενέργεια (η διατήρηση της οποίας είναι πολύ βασική σε όλες της εσωτερικές πρακτικές), αντί να χαθεί, πολλαπλασιάζεται. Κυριότερα όμως, σε ένα κόσμο που κατακλύζεται από πάθη και συνεχόμενη εναλλαγή συντρόφων, η Brahmacharya μας δίνει το δικαίωμα επιλογής και υπέρβασης. Μας απελευθερώνει από την ανήμπορη τυφλή υπακοή στα ένστικτα, τα συναισθήματα και τις αισθήσεις, ένα δώρο που τόσο υπέροχα και μοναδικά μας έχει δοθεί!

Σύμφωνα με πολλά κείμενα, ακόμα και μέσα σε μία σχέση κάποιος μπορεί να καλλιεργήσει την brahmacharya και πολλοί μεγάλοι δάσκαλοι υπήρξαν παντρεμένοι. H πρακτική της brahmacharya δεν μας απομακρύνει από τις σχέσεις. Αντίθετα, δημιουργεί ένα βαθύ δεσμό που δεν χαρακτηρίζεται από πάθη και λαγνεία, αλλά είναι γεμάτος αγάπη, αγνότητα και ενότητα! Η προσέγγισή μας προς τον σύντροφο μας δεν είναι πλέον σαρκική. Σε αυτόν βλέπουμε την ενσάρκωση του θείου η οποία χέρει και τα αντίστοιχα συναισθήματα και σεβασμό. Η πρακτική της αληθινής brahmacharya μπορεί να ανυψώσει τη σχέση σε κάτι ιερό και αιώνο!

Υπάρχουν πολλές γιογκικές και ταντρικές τεχνικές μετασχηματισμού της ενέργειας. Για παράδειγμα στη Γιόγκα κάποιες από αυτές είναι οι άσανας (σωματικές στάσεις), τα bandhas (ενεργειακά κλειδώματα) και τα mudras (χειρονομίες). Δίνονται επίσης πρακτικές διαλογισμού όπως η επίγνωση στο κέντρο των φρυδιών. Ο Swami Niranjanananda Saraswati προτείνει το διαλογισμό Pratipaksha Bhavana σαν το καλύτερο εργαλείο για την άσκηση της Brahmacharya, καθώς μας διδάσκει πως να μεταμορφώνουμε τα αρνητικά συναισθήματα σε θετικά (π.χ. το συναίσθημα της εκδίκησης σε συγχώρεση ή του φόβου σε τόλμη/αγάπη κλπ.). Όλη η Γιόγκα εξάλλου οδηγεί σε εσωτερική αλλαγή και μεταμόρφωση. Όπως λέει και ο Osho, είναι “η τέχνη της μετατροπής του σίδηρου σε χρυσού. Η Γιόγκα είναι η αλχημεία του εσωτερικού”!

Κλείνουμε με μία ιστορία από ένα σχετικό satsang από τον Swami Niranjanananda Saraswati:

Κάποτε δύο φίλοι μοναχοί περπατούσαν σε μια έρημο με προορισμό το μοναστήρι τους απ’το οποίο έλειπαν καιρό. Στο δρόμο για τον γυρισμό, συναντούν ένα ορμητικό ποτάμι. Καθώς προχωρούν κατά μήκος ψάχοντας μία γέφυρα, βρίσκουν μία γυναίκα να κλαίει στην όχθη δίπλα από μία γκρεμισμένη γέφυρα.

“Τι έπαθες καλή μου;” τη ρωτάει ο γηραιότερος από τους δύο μοναχούς.

“Η οικογένειά μου είναι στο χωριό στην άλλη όχθη, αλλά ήρθαν πριν από μερικές μέρες στρατιώτες και λεηλάτησαν το χωριό. Με πήραν και μένα μαζί τους, αλλά κατάφερα και τους ξέφυγα, όμως δεν μπορώ να γυρίσω τώρα, γιατί αυτοί οι αγροίκοι κατέστρεψαν και τη γέφυρα καθώς έφευγαν…

“Ανέβα στην πλάτη μου και θα προσπαθήσουμε να περάσουμε απέναντι μαζί” της λέει ο μοναχός.

Ο άλλος μοναχός τον κοιτάει άναυδος, αλλά δε μιλάει. Με πολύ προσπάθεια, καταφέρνουν τελικά και διασχίζουν τον ποταμό, και ο μοναχός αφήνει τη γυναίκα να κατέβει από την πλάτη του. Αυτή τους ευχαρίστησε με λυγμούς ευγνωμοσύνης, και έτρεξε προς το χωριό.

Οι μοναχοί έτσι συνεχίζουν το δρόμο της επιστροφής προς το μοναστήρι.

Οι ώρες περνούσαν, και ο δεύτερος μοναχός φαινόταν ενοχλημένος αλλά δε μιλούσε.

“Τι έγινε και είσαι έτσι;” τον ρωτάει ο μεγάλος μοναχός.

“Δάσκαλε, δεν ήθελα να στο πω, αλλά με ενόχλησε πολύ που κουβάλησες τη γυναίκα. Ξέχασες όλους τους όρκους που έχουμε δώσει στο τάγμα μας; Ξέρεις πολύ καλύτερα από εμένα ότι απαγορεύεται να αγγίξεις, ποσο μάλλον να κουβαλήσεις τη γυναίκα, γι’αυτό και εγώ δεν έκανα καμία κίνηση να τη βοηθήσω. Πώς μπόρεσες και το έκανες;”

Ο γηραιός τον κοιτάει με αγάπη στο βλέμμα του και του λέει:

“Εγώ αδερφέ μου, βοήθησα τη γυναίκα να επιστρέψει στο σπίτι της, και την άφησα στην αντίπερα όχθη του ποταμού. Μάλλον δεν έχεις καταλάβει τους όρκους, γιατί εσύ μέσα σου, την κουβαλάς ακόμα …“

Όπως ρώτησε και ο Swami Niranjan στο τέλος της ομιλίας του «Ποιός από τους 2 είναι ο αληθινός brahmachary; Αυτός που μετέτρεψε το πάθος του σε δράση, βοήθεια και προσφορά και μετά το ξέχασε; Ή αυτός που το έθαψε και το κουβαλάει ακόμα»;